Geul
In het gebied langs de Geul ontstaan regelmatig problemen bij hevige regenval. In november 2024 start de verkenning die toewerkt naar een totaalplan voor het hele stroomgebied. Van de bron in België tot de monding in de Maas.
Wat gaan we doen?
We gaan onderzoeken welke maatregelen mogelijk en wenselijk zijn om bewoners van het Geulgebied beter te beschermen tegen wateroverlast en overstromingen. Dat noemen we een verkenning. De verkenning werkt toe naar samenhangend pakket met maatregelen voor het hele gebied. Er zullen naar verwachting veel kleinschalige maatregelen nodig zijn die samen moeten zorgen voor minder wateroverlast. Om te voorkomen dat het oplossen van een probleem op de ene plek zorgt voor nieuwe problemen op een andere plek, is zorgvuldig onderzoek nodig. Om gebieden te beschermen kan het ook nodig zijn om maatregelen te treffen in gebieden zonder overlast. Aan het einde van de verkenningsfase, ongeveer eind 2027, is duidelijk welk pakket met maatregelen uitgevoerd gaat worden.
Waar gaan we verkennen?
De verkenning omvat het hele gebied langs de Geul van bron tot monding. Ook het gebied bij de bron en België en het gebied langs de zijtakken van de Geul horen erbij. Dit zijn onder meer de Gulp, de Mechelderbeek, de Selzerbeek en de Eyserbeek.
Hoe kun je
meedenken?
Tijdens de verkenning kun je op verschillende momenten meedenken. Hiervoor zijn zowel informele als formele (wettelijk vastgelegde) momenten in het proces opgenomen. Tijdens een eerste informatieronde vanaf half november volgt meer informatie over de verkenning. Je kunt vanaf die periode ook een formele reactie indienen op de kennisgeving voornemen en participatie.
Planning
De verkenning start formeel met het publiceren van de kennisgeving voornemen en participatie stroomgebiedsaanpak Geul. Met deze kennisgeving willen de betrokken overheden laten weten dat ze gaan starten met het onderzoek naar de maatregelen om de waterveiligheid te vergroten en wateroverlast te verminderen. In de kennisgeving staat hoe het proces gaat verlopen en op welke manier we de omgeving gaan betrekken. Publicatie van de kennisgeving zal ongeveer half november 2024 zijn.
De verkenning start met verschillende onderzoeken naar mogelijkheden om water vast te houden, op te slaan en af te voeren. In het hele gebied zullen naar verwachting veel kleinschalige maatregelen nodig zijn die samen moeten zorgen voor minder wateroverlast. Het kan dan gaan om de volgende soorten maatregelen:
- maatregelen om water vast te houden door het te laten infiltreren in de bodem;
- maatregelen om water natuurlijk te bergen door natuur en landschap zo in te richten dat er tijdelijk extra water kan blijven staan;
- maatregelen om water technisch te bergen, door bergingen aan te leggen waar tijdelijk extra water kan blijven staan
- maatregelen om water af te voeren, door obstakels te verwijderen en de afvoercapaciteit te vergroten;
- maatregelen om gebieden te beschermen tegen water, door dijken, kademuren of schotten aan te leggen om locaties of panden/objecten te beschermen.
De volgorde geeft de voorkeur aan: er wordt eerst gekeken naar maatregelen om water vast te houden en als dit niet voldoende is, komen de andere typen maatregelen in beeld.
Onderstaand kun je meer lezen over de onderzoeken die al opgestart zijn.
Het Geulmondinggebied bij Bunde is zwaar getroffen tijdens de overstromingen in juli 2021. Een van de oorzaken daarvan was de beperkte afvoer van Geulwater onder het Julianakanaal door. Onderzoek moet inzicht geven welke maatregelen effectief en haalbaar zijn om dit probleem op te lossen.
We onderzoeken hoe waterberging in de dalvlaktes van de Geul tussen Valkenburg en Gulpen optimaal kan worden benut. Hierbij wordt gekeken naar het effect van lage en/of hogere dwarsdammen in het Geuldal, om een overschot aan afvoer van de Geul te bergen op de dalvlaktes.
Voor het hele stroomgebied, inclusief het Belgische deel, brengen we in beeld hoe en waar we regenwater kunnen vasthouden. We verkennen maatregelen op de hellingen en plateau’s en ook in de beekdalen en droogdalen. Het gaat om ander grondgebruik en andere manieren van teelt, om aanpassingen van het reliëf en om beplantingen en structuren die waterstromen afremmen en geleiden. Het zijn maatregelen die gebruik maken van natuurlijke materialen en die de groeikracht van de natuur benutten. We tekenen alle mogelijkheden in op kansenkaarten en berekenen hoeveel water ze vasthouden. Effectieve en haalbare maatregelen gebruiken we voor het samenstellen van pakketten met maatregelen voor het hele stroomgebied.
Uiteindelijk besluiten de betrokken overheden samen welke variant (ofwel pakket met verschillende maatregelen) uitgevoerd gaat worden. Dit besluit wordt naar verwachting eind 2027 genomen. Ook worden dan afspraken gemaakt over de uitvoering: wie doet wat, wanneer en hoe vindt de financiering plaats. Daarna gaan verschillende partijen de plannen per deelgebied verder uitwerken en uitvoeren.
Overheden in het gebied
werken samen
De verkenning is een samenwerking van de overheden in het gebied. Dit zijn de Provincie Limburg, Waterschap Limburg en de gemeenten Eijsden-Margraten, Gulpen-Wittem, Maastricht, Meerssen, Simpelveld, Vaals, Valkenburg aan de Geul en Voerendaal. Deze overheden hebben afspraken gemaakt over welke stappen doorlopen worden, wie welke besluiten neemt en hoe de omgeving wordt betrokken. Dit staat in een werkgebiedsplan dat in het voorjaar van 2024 is vastgesteld. Vanuit de betrokken overheden is een bestuurlijk regieteam gevormd dat zorgt voor de aansturing. Ook Belgische overheden zijn betrokken bij de verkenning, omdat de bron van de Geul in België ligt. Het programma Waterveiligheid en Ruimte Limburg (WRL) regisseert het verkenningsproces.
