De afgelopen maanden heeft er een onderzoek plaatsgevonden naar de effectiviteit en haalbaarheid van maatregelen om de kans op wateroverlast door het buiten de oevers treden van de Geul in het Geulmondingsgebied te verkleinen. Bij de overstromingen in 2021 voerde de Geul een grote hoeveelheid water aan die niet door de sifon onder het Julianakanaal bij Bunde kon worden afgevoerd.
Het onderzoek loopt vooruit op de verkenning van het hele stroomgebied van de Geul van België tot aan de Maas. Deze verkenning gaat na de zomer starten. Uiteindelijk zullen alle maatregelen samen, ook de maatregelen bovenstrooms van de Geulmonding, moeten leiden tot het verkleinen van de kans op wateroverlast in dit gebied. Er is ook gekeken of sommige maatregelen snel opgepakt kunnen worden, vooruitlopend op het stroomgebiedsplan dat naar verwachting in 2027 gereed is.
De combinatie Royal HaskoningDHV en HKV heeft het onderzoek uitgevoerd in opdracht van het programma Waterveiligheid en Ruimte Limburg (WRL) en in samenwerking met Waterschap Limburg, de gemeenten Meerssen en Maastricht en Rijkswaterstaat. Omwonenden en de stichting Water-Stop.NU zijn actief betrokken om mee te denken over mogelijke maatregelen. Dit heeft goede input voor het onderzoek opgeleverd. De uitkomsten van het onderzoek zijn:
Op basis van de inzichten uit het onderzoek is gebleken dat twee van de onderzochte maatregelen zowel effectief als goed haalbaar zijn en daarom kunnen worden bestempeld als kansrijk. Ze kunnen in relatief korte termijn worden gerealiseerd, hebben een positief effect en geen negatieve consequenties voor andere maatregelen. Dit betreft het verbeteren van de bestaande houtvang en het stroomlijnen van de inlaat van de sifon door middel van bovenschotten. WRL zal deze maatregelen dan ook verder uitwerken tot een definitief ontwerp, op basis waarvan vervolgens de samenwerkende partijen besluiten over de uitvoering.
Ook is onderzocht in hoeverre het verhogen van de waterdruk op de sifon door middel van bedijking effectief en haalbaar is. Ook hiervan is gebleken dat dit in principe een effectieve maatregel is. Wel moet nog nader onderzocht worden hoe deze maatregel zo optimaal mogelijk kan worden ingepast in samenhang met de huidige waterbergingsfunctie langs de Geul. Op basis van het vervolgonderzoek kan een keuze gemaakt worden voor de meest effectieve uitwerking van deze maatregel. Deze zal vervolgens worden overwogen in het pakket aan maatregelen voor het stroomgebied van de Geul.
Hoewel het Julianakanaal een redelijk grote hoeveelheid Geulwater zou kunnen opvangen of afvoeren, blijkt uit het onderzoek dat hier flink wat haken en ogen aan zitten. Er is nader onderzoek nodig om te bepalen of deze maatregel als ‘haalbaar’ bestempeld kan worden. Gezien de complexiteit gaat dit tijd kosten. Onze prioriteit ligt daarom bij het onderzoeken en uitwerken van andere maatregelen, ook om bovenstrooms water te bergen. Als later in het proces blijkt dat deze maatregelen onvoldoende zijn om het Geulmondingsgebied te beschermen, zullen we terugkomen op afwateren richting Julianakanaal. Ook de optie om de sifon uit te breiden met extra buizen zal overwogen worden in het integrale stroomgebiedsplan. Dit blijkt een relatief dure maatregel, waarvan de effectiviteit in relatie tot de kosten moet worden afgewogen binnen het complete pakket aan maatregelen voor het stroomgebied van de Geul.
Een aantal onderzochte varianten van maatregelen vallen af omdat ze geen meerwaarde bieden boven andere goedkopere en effectievere maatregelen. Het betreft het afvoeren van Geulwater naar de Beatrixhaven en het stroomlijnen langs de zijkanten van de inlaat van de sifon.
Bekijk het onderzoeksrapport over de verkenning van de Geulmonding.