Verkenning Geulmonding

Het Geulmondinggebied bij Bunde is zwaar getroffen tijdens de overstromingen in juli 2021. Een van de oorzaken daarvan was de beperkte afvoer van Geulwater onder het Julianakanaal door. WRL heeft laten onderzoeken welke maatregelen effectief en haalbaar zijn.


> Stand van zaken

Onderzoek naar bedijking gestart

Bedijking kan een belangrijke rol spelen in de waterveiligheid voor de bebouwing in Bunde tot aan Geulle. De maatregel moet niet alleen water weghouden uit kwetsbare gebieden, maar kan ook bijdragen aan een betere afvoer van water via de sifon onder het Julianakanaal.

Eind februari 2025 is een onderzoek gestart naar de mogelijkheden van bedijking rond de Geul bij Bunde om wateroverlast te beperken. De onderzoeksresultaten worden in het najaar van 2025 met de omgeving besproken. Na afronding van het onderzoek beslissen de betrokken bestuurders of deze maatregel al vooruitlopend op het totale maatregelenpakket voor het Geulgebied kan worden uitgevoerd.

Het onderzoek moet inzicht bieden in:

  • Effectiviteit: hoe draagt de bedijking zo effectief mogelijk bij aan waterveiligheid?
  • Ruimtelijke inpassing: hoe kan de maatregel zo goed mogelijk in de omgeving worden ingepast?
  • Aanvullende maatregelen: zijn er extra ingrepen nodig om negatieve effecten elders te voorkomen?

Stroomlijnen Sifon en verbeteren houtvang

Het plan om de inlaat van de sifon door middel van bovenschotten te stroomlijnen, wordt momenteel voorbereid voor de uitvoeringsfase. Bij het uitwerken van de verbetering van de bestaande houtvang bij de sifon, is gebleken dat een simpele snelle oplossing toch niet mogelijk is. Er wordt daarom verder gezocht hoe de houtvang alsnog meer robuust ingericht kan worden.

> Verkenning Geulmonding 2024

Het doel van de verkenning, uitgevoerd in 2024, was om een aantal ideeën voor maatregelen bij Bunde te verkennen op het gebied van effectiviteit en haalbaarheid. Deze deelverkenning liep vooruit op de verkenning van het hele stroomgebied van de Geul van bron tot monding. De combinatie Royal HaskoningDHV en HKV heeft het onderzoek uitgevoerd in opdracht van WRL en in samenwerking met Waterschap Limburg, de gemeenten Meerssen en Maastricht en Rijkswaterstaat. Omwonenden en de stichting Water-Stop.NU zijn actief betrokken om mee te denken over mogelijke maatregelen. Dit heeft goede input voor het onderzoek opgeleverd.

Het onderzoek was gericht op:

  • Vergroten capaciteit sifon. Bij Bunde kruist de Geul het Julianakanaal middels een sifon (een buis onder het Julianakanaal). Het vergroten van de capaciteit van deze sifon kan in bepaalde situaties de kans op wateroverlast verkleinen. Diverse maatregelen om de capaciteit van de sifon te vergroten zijn onderzocht. Zoals aanpassing van de vorm van de sifon, lokale bedijking en betere afvang van drijfhout.
  • Water afvoeren of omleiden. Er is ook gekeken naar mogelijkheden om Geulwater af te voeren of om te leiden. Hiervoor is afwatering vanuit de Geul naar het Julianakanaal in beeld.
  • Totaalbeeld. We hebben het onderzoeksbureau ook gevraagd om te bekijken of en hoe de maatregelen in combinatie met elkaar werken. Tevens moet het onderzoek inzicht geven in de kosten en de tijd die nodig is om de plannen uit te werken en vervolgens uit te voeren. Er is ook gekeken of sommige maatregelen snel opgepakt kunnen worden, vooruitlopend op het integrale gebiedsplan voor de stroomgebied van de Geul.

Resultaten

  • Kansrijke maatregelen die op korte termijn gerealiseerd kunnen worden: verbeteren houtvang en stroomlijnen inlaat sifon. Uit het onderzoek is gebleken dat twee van de onderzochte maatregelen op relatief korte termijn kunnen worden gerealiseerd en geen negatieve consequenties hebben voor andere maatregelen. Dit betreft het verbeteren van de bestaande houtvang en het stroomlijnen van de inlaat van de sifon door middel van bovenschotten.
  • Maatregelen die op korte termijn verder uitgewerkt worden, waarna een besluit over de uitvoering genomen kan worden: kade of dijk langs de Geul. Ook is onderzocht in hoeverre het verhogen van de waterdruk op de sifon door middel van bedijking effectief en haalbaar is. Ook hiervan is gebleken dat dit in principe een effectieve maatregel is. Wel moet nog nader onderzocht worden hoe deze maatregel zo optimaal mogelijk kan worden ingepast in samenhang met de huidige waterbergingsfunctie langs de Geul.
  • Maatregelen die enige uitwerkingstijd vergen en afgewogen kunnen worden bij het bepalen van de voorkeursvariant voor het stroomgebied van de Geul: afvoeren op Julianakanaal en uitbreiden sifon. Hoewel het Julianakanaal een redelijk grote hoeveelheid Geulwater zou kunnen opvangen of afvoeren, blijkt uit het onderzoek dat aan het afvoeren van Geulwater op het Julianakanaal flink wat haken en ogen aan zitten. Er is nader onderzoek nodig om te bepalen of deze maatregel als ‘haalbaar’ bestempeld kan worden. Gezien de complexiteit gaat dit tijd kosten. Het uitbreiden van de sifon is een ingrijpende en relatief dure maatregel, en bij hoogwater in de Maas wordt de afvoercapaciteit beperkt en is er een risico dat de Geul hogerop alsnog kan overstromen. Daarom worden deze maatregelen meegenomen in het brede onderzoek naar oplossingen voor het hele stroomgebied van de Geul.
  • Maatregelen of varianten die afvallen. Een aantal onderzochte varianten van maatregelen vallen af omdat ze geen meerwaarde bieden boven andere goedkopere en effectievere maatregelen. Het betreft het afvoeren van Geulwater naar de Beatrixhaven en het stroomlijnen langs de zijkanten van de inlaat van de sifon.

Het volledige onderzoeksrapport kunt u op deze pagina downloaden.

Vervolg

Op basis van de verkenning in 2024 is de vervolgaanpak van de maatregelen bepaald. Meer informatie over de verkenning

  • Verbeteren houtvang en stroomlijnen sifon. WRL gaat op korte termijn een definitief plan maken voor het verbeteren van de houtvang voor de sifon en het stroomlijnen van de sifon-inlaat. Daarna wordt een beslissing genomen over de uitvoering.
  • Kade of dijk langs de Geul: WRL laat onderzoeken hoe bedijking langs de Geul kan zorgen voor betere bescherming van Bunde en voor betere doorstroming van de sifon.
  • Geulwater afvoeren naar het Julianakanaal en uitbreiden sifon: Er komt een vervolgonderzoek naar het afvoeren van water van de Geul naar het Julianakanaal. Omdat dit complex is, zal dit onderzoek tijd kosten. Dit geeft de mogelijkheid om tegelijkertijd ook naar oplossingen voor het gebied bovenstrooms te kijken die als alternatief kunnen werken. Het uitbreiden van de sifon is een ingrijpende en dure oplossing. En bij hoogwater in de Maas is de afvoer beperkt en kan de Geul hogerop alsnog overstromen, bijvoorbeeld bij de brug Maastrichterlaan. Daarom worden deze maatregelen meegenomen in het brede onderzoek naar oplossingen voor het hele stroomgebied van de Geul. Eind 2027 wordt een besluit genomen over  een totaalpakket aan maatregelen voor het hele stroomgebied van de Geul.