(naar homepage)Natuurlijke maatregelen kunnen een belangrijke rol spelen bij het verminderen van wateroverlast. Bodem en begroeiing zijn namelijk heel goed in staat om regenwater te onderscheppen, vast te houden, te vertragen en op te nemen. Projectleider Marco de Redelijkheid legt uit hoe dit werkt en hoe dit soort maatregelen worden meegenomen in de totaalaanpak voor het Geulgebied.
"Met natuurlijke maatregelen zorgen we dat het landschap nog beter gaat werken als een spons," vertelt Marco, projectleider bij het programma Waterveiligheid en Ruimte Limburg (WRL). "Op dit moment stroomt neerslag vaak snel af naar de beken en rivieren. Daardoor krijgen we piekafvoeren die voor wateroverlast zorgen. Maar als we het landschap aanpassen, blijft er meer water achter, vertragen we het afstromen van het water en duurt het langer voordat het water beneden is. Zo kunnen we die pieken afvlakken.”
“Met natuurlijke maatregelen zorgen we dat het landschap nog beter gaat werken als een spons.”
Marco kijkt naar verschillende natuurlijke maatregelen. “Begroeiing, zoals bossen, heggen en grasland kan de afvoer van water vertragen. Ook kunnen we kleine hoogteverschillen in het landschap maken. Zo kun je met kleine dammetjes van hout of gevlochten takken regenwater langer vasthouden in droge dalen. Op hellingen kan dat door het aanleggen van graften (een soort van terrassen met struiken) en contourgreppels. Overal waar je water afremt en tegenhoudt, krijgt de bodem de kans om een deel ervan op te nemen.”
"Voor het stroomgebied van de Geul gaan we de natuurlijke maatregelen breed in kaart brengen," vertelt Marco. "Daarvoor maken we kansenkaarten met duizenden maatregelen. Per kaart staat voor een type maatregel aangegeven waar deze in het Geulgebied mogelijk en zinvol is. De maatregelen op deze kaarten rekenen we door met een neerslag-afvoermodel. Daarmee kunnen we berekenen hoe het water zich door het landschap beweegt bij verschillende hoeveelheden neerslag. Zo krijgen we een goed beeld van welke maatregelen het meest effectief zijn en hoeveel water we ermee kunnen vasthouden. Het bijzondere is dat een onderzoek van deze omvang en op dit detailniveau nooit eerder is gedaan. Er is dan ook veel interesse voor vanuit allerlei hoeken."
“Een onderzoek van deze omvang en op dit detailniveau is nooit eerder gedaan.”
De maatregelen die volgens de kansenkaarten als beste uit de bus komen, worden gebruikt als bouwstenen voor verschillende varianten voor het stroomgebied van de Geul. “Die varianten bestaan uit pakketten van maatregelen om water vast te houden, op te slaan en af te voeren. Dit zijn niet alleen natuurlijke, maar ook technische oplossingen. Uiteindelijk kiezen de overheden in het gebied samen een voorkeursvariant met maatregelen voor het Geulgebied."
“Veel van de maatregelen die we onderzoeken werden voorheen vaak als lastig of ouderwets gezien,” legt Marco uit. “Zo zijn bijvoorbeeld veel heggen in het boerenlandschap opgeruimd. Dat verergert de wateroverlast en verarmt het landschap. Als we de kracht van de natuur opnieuw op grote schaal benutten, kunnen we echt een verschil maken. En het mooie is: het landschap wordt er niet alleen functioneler van, maar ook aantrekkelijker, veerkrachtiger tegen droogte en een beter leefgebied voor bedreigde soorten."
Ook voor de landbouw bieden natuurlijke maatregelen kansen. "Lange tijd werd gedacht dat bomen langs akkers de opbrengst zouden verlagen, omdat ze schaduw geven en water uit de bodem opnemen. Maar uit nieuw onderzoek blijkt dat begroeiing langs een akker juist veel toevoegt," vertelt Marco. "Vallende bladeren voeden de bodem en het wortelstelsel van bomen zorgt voor een gezondere, beter doorlatende grond. Direct naast de bomen kan de opbrengst lager zijn, maar over de hele akker genomen neemt de opbrengst juist toe. Het groen beschermt het vee tegen oververhitting en boomtakken zijn een gezonde aanvulling op hun voeding."
Sinds 2021 is er in Europa enorm veel belangstelling voor het stimuleren, uitvoeren en monitoren van natuurlijke oplossingen. "We denken mee bij onderzoeken en stimuleringsprojecten in onze regio van verschillende universiteiten en organisaties, zoals Natuurkracht en het 3-Landenpark.” En dat is iets dat Marco er graag bij doet: “Want natuurlijke oplossingen helpen vooral bij het verminderen van wateroverlast als we er heel veel realiseren. Alle kleine beetjes helpen.”
In het gebied bij de Geul en de zijbeken zoals de Gulp, de Eyserbeek en de Selzerbeek zijn er regelmatig problemen bij hevige regen. De gemeenten Eijsden-Margraten, Gulpen-Wittem, Maastricht, Meerssen, Simpelveld, Vaals, Valkenburg aan de Geul en Voerendaal, Provincie Limburg en Waterschap Limburg werken samen om de wateroverlast in dit gebied te verminderen.
