Met de juiste voorbereiding beschermen we ons
erfgoed voor de toekomst

Kasteel Hoensbroek ligt in een moerasgebied. Wat ooit handig was voor de verdediging van het kasteel brengt nu de nodige uitdagingen met zich mee. In het kasteel is een bijzondere collectie van middeleeuwse voorwerpen te vinden, zoals meubels, wandkleden, kostuums, schilderijen en huisraad. Zowel in 2015 als in 2021 had het kasteel te kampen met wateroverlast. Anne Rose: “Het water kwam via de vloer in de kelder omhoog.”

Wachten tot het water zakt

Geduld hebben bleek het toverwoord. “Je eerste reactie is natuurlijk om het water uit de kelder te pompen. Maar je pompt het water zo alleen maar rond. Tegen je natuur in moet je wachten tot het water buiten zakt, dan zakt het binnen ook.” De vloer in de kelder waterdicht krijgen, bleek helaas onbegonnen werk. “De eeuwenoude vloer bestaat namelijk uit verschillende lagen waarop in het begin van de vorige eeuw een eenvoudige betonnen vloer met plavuizen is gelegd. Het kasteel ligt in het water en zouden we alleen van onderop via het water kunnen aanpakken.”

Na deze eerste overstroming nam het kasteel maatregelen om een volgende keer de schade zoveel mogelijk te beperken. “Gelukkig is onze collectie nooit beschadigd geweest door het water, omdat we inmiddels weten waar de gevoelige plekken in het kasteel zijn. In de kelder hebben we alle grote apparaten, zoals wasmachines en vriezers, op verhogingen gezet.” Ook werd door Waterschap Limburg een sensor geplaatst in de gracht die waarschuwt als het water snel stijgt. “We weten het nu als er wateroverlast dreigt en kunnen daardoor de juiste voorbereidingen nemen. De ruimtes waarvan we weten dat ze onder water komen te staan, kunnen we zo op tijd leegmaken.”

Bij de juiste voorbereidingen hoort ook vooraf nadenken over de aanpak. Wie welke rol krijgt en wie wat doet. Anne Rose: “We gebruiken daarvoor het collectiehulpverleningsplan (CHV-plan) voor de erfgoedsector. We oefenen de acties in het plan met onze medewerkers. Dat doen we regelmatig, zodat de rollen, taken en procedures ook voor nieuwe medewerkers duidelijk zijn en kloppen.”

Naast het plan is er een kist met noodmaterialen met een waterchecklist die op een goed bereikbare en droge plek staat. “Verschillende materialen die we nodig hebben om de schade te beperken tijdens wateroverlast zitten hierin. Op de checklist staat stap voor stap vermeld wat er gedaan moet worden tijdens wateroverlast.”

Anne Rose weet dat het water komt, maar heeft geleerd om met de juiste voorbereiding de schade te beperken en het erfgoed voor de toekomst te beschermen: “Erop wachten heeft geen zin. Het is belangrijk om je boerenverstand te gebruiken en de juiste voorbereidingen te treffen als het water komt.”